W dniu 05-05-2021 do Sejmu trafił projekt nowelizacji ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego. Nowelizacja ta oprócz zmian dotyczących stricte artystów zakłada również zmianę treści art. 20 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych tj. przepisu, który reguluje zakres i wysokości opłat od urządzeń i nośników, którymi obciążani są producenci i importerzy wybranych produktów.

Jakie procedury obowiązują aktualnie?

W aktualnym stanie prawnym obowiązek uiszczenia opłaty od urządzeń i nośników w wysokości nieprzekraczającej 3% wartości ich sprzedaży spoczywa na producentach lub importerach: magnetofonów, magnetowidów, kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu, oraz czystych nośników służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, przy użyciu tych urządzeń.

Szczegółowe określenie produktów podlegających opłacie oraz wysokość samej opłaty określa stosowne Rozporządzenie Ministra Kultury.

Co się może zmienić?

Nowelizacja ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zakłada:

• zmianę nazwy samej opłaty z „opłaty od urządzeń i nośników” na „opłatę za dozwolony użytek utworów chronionych lub przedmiotów praw pokrewnych”;
• znaczne rozszerzenie kręgu podmiotów zobowiązanych do uiszczenia takiej opłaty;
• zmniejszenie udziału twórców i artystów wykonawców w pobranych opłatach;
• zmianę wysokość opłat;
• zmianę zasad uiszczania opłat;
• wprowadzenie obowiązkowej sprawozdawczości;
• utworzenie Funduszu Wsparcia;

Zgodnie z proponowanymi zmianami opłacie podlegało będzie wprowadzenie na rynek krajowy:

1) urządzeń elektronicznych umożliwiających utrwalanie lub zwielokrotnianie dowolną techniką, w całości lub w części, w ramach własnego użytku osobistego, utworów o charakterze dźwiękowym, audiowizualnym, wyrażonych słowem, znakami graficznymi, fotograficznych lub plastycznych oraz przedmiotów praw pokrewnych;
2) czystych nośników umożliwiających utrwalanie lub zwielokrotnianie dowolną techniką, w całości lub w części, w ramach własnego użytku osobistego, utworów i przedmiotów praw pokrewnych przy użyciu urządzeń, o których mowa w pkt 1;
3) urządzeń elektronicznych umożliwiających utrwalanie lub zwielokrotnianie przy użyciu techniki fotograficznej lub innego procesu przynoszącego podobny skutek, w całości lub w części, w ramach własnego użytku osobistego, utworów wyrażonych słowem, znakami graficznymi, fotograficznych i plastycznych oraz urządzeń wielofunkcyjnych mających przynajmniej dwie spośród funkcji kopiowania, skanowania lub drukowania, z wyłączeniem urządzeń wskazanych w pkt 1;
4) czystych nośników umożliwiających utrwalanie lub zwielokrotnianie dowolną techniką, w całości lub w części, w ramach własnego użytku osobistego, utworów o których mowa w pkt 3, z wyłączeniem nośników, o których mowa w pkt 2.

Za wprowadzanie na rynek krajowy uważane będzie dokonanie:

• pierwszej sprzedaży na terytorium RP lub
• z terytorium państwa członkowskiego innego niż RP na terytorium RP w ramach wewnątrzwspólnotowej sprzedaży na odległość na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub
• pierwsze przekazanie albo pierwsze przyjęcie w użytkowanie dokonane na terytorium RP.

Zdefiniowane zostało również samo pojęcie użytkowania, przez które autorzy proponowanych zmian rozumieją używanie towaru, w szczególności w ramach umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, lub przekazanie na własne cele.

Zmianie ulegnie również sposób naliczania i wysokość opłaty, która wynosić będą od 1% do 4% kwot brutto należnej z tytułu pierwszej sprzedaży towaru lub od wartości rynkowej towaru, z dnia pierwszego przekazania albo pierwszego przyjęcia w użytkowanie dokonanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Kogo będzie obciążała zaktualizowana opłata ?

Obowiązek zapłaty opłaty będzie ciążył na:

1) producentach, importerach lub podmiotach dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, będących przedsiębiorcami, którzy wprowadzają na rynek krajowy towary opisane powyżej.
2) podmiotach dokonujących sprzedaży wysyłkowej z terytorium państwa członkowskiego na terytorium RP na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.

Co ważne, zmiany zakładają również, że w przypadku gdy  wprowadzenia na rynek krajowy dokonano z pominięciem podmiotów wskazanych powyżej, obowiązek zapłaty opłaty ciążyć będzie na osobie fizycznej  będącej przedsiębiorcą, która zakupiła na własny użytek towar lub na  użytkowniku, który pierwszy przyjął towar w użytkowanie.

Kiedy powstanie obowiązek uiszczenia opłaty ?

Obowiązek zapłaty opłaty powstawać będzie z dniem wprowadzenia na rynek krajowy Towaru. Opłata powinna być uiszczana kwartalnie, na mikrorachunek przedsiębiorcy.

Kto będzie uprawiony do poboru nowe opłaty ?

Organem uprawnionym do poboru opłaty będzie naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę podmiotu obowiązanego do zapłaty opłaty, a w przypadku podmiotów, dokonujących sprzedaży wysyłkowej z terytorium państwa członkowskiego na terytorium RP – Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.

Na przedsiębiorców nałożony zostanie również obowiązek sprawozdawczy. W terminie do 25 dnia miesiąca następującego po upływie kwartału, w którym powstał obowiązek zapłaty opłaty, będą oni zobowiązani do złożenia dokumentu elektronicznego, zgodnego z określonym wzorem.

Dokument taki będzie zawierał m.in.  dane dotyczące podmiotu zobowiązanego do uiszczenia opłaty, dane niezbędne do obliczenia opłaty i rozliczenia jej wysokości, a także dane niezbędne do weryfikacji kompletności i poprawności jej wyliczenia w ujęciu ilościowym i wartościowym oraz informacje o dowodach dokumentujących transakcje wraz z podaną kwotą opłaty.

Czy z twórcy i artyści wykonawcy powinni być zadowoleni z proponowanych zmian ?

Rozszerzeniu ulegnie co prawda zakres podmiotów zobowiązanych do uiszczenia opłaty, niemniej jednak twórcy i artyści wykonawcy będą mogli skorzystać z takiej opłaty w znacznie mniejszym stopniu. Do tej pory twórcy mogli liczyć na 50% opłat pobieranych od producentów magnetofonów oraz podobnych urządzeń a artyści wykonawcy na 25% tej opłaty. Z tytułu sprzedaży magnetowidów przeznaczano zaś odpowiednio 35% dla twórców oraz 25% na rzecz artystów wykonawców.

Jeżeli proponowane zmiany wejdą w życie, to twórcy będą mogli liczyć na 23% lub 35% udziału w pobranych opłatach a artyści wykonawcy na 11,5%.

Krąg podmiotów uprawniony do udziału w pobranych opłatach rozszerzono również o Fundusz Wsparcia, który uprawniony będzie do udziału 49% i 30%, w zależności od rodzaju wprowadzanych na rynek RP towarów.

 Do tej pory cała uzyskiwana opłata rozdzielana była pomiędzy twórców, artystów wykonawców, producentów wideogramów i fonogramów oraz wydawców.

Przeczytaj również: Czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością musi zwalniać pracownika na szczepienie przeciwko COVID-19 ?